Dieper en beter slapen door geluid

Slaaponderzoeker dr. Lucia Talamini van de Universiteit van Amsterdam ontwikkelt een apparaatje dat door geluidspulsjes voor een diepere en betere slaap zorgt. Een goede kwaliteit van onze slaap is belangrijk voor ons geestelijk en lichamelijk welzijn. Helaas kampen steeds meer mensen met slaapproblemen. Het apparaatje dat nog in ontwikkeling is, houdt in de gaten in welk slaapstadium de drager ervan is. Zodra er sprake is van de zogeheten NON-REM slaap, zorgt het apparaatje ervoor dat de slaap veel dieper wordt. Dat lukt door het aanbieden van geluidspulsjes. Zodra de lichtere REM slaap begint waarin we ook het meest dromen, houdt het apparaatje daarmee op. Het apparaatje is momenteel nog niet commercieel verkrijgbaar.

Flink deel van Nederlanders ervaart slaapproblemen

Zo’n 30% van de Nederlanders geeft aan problemen te hebben met slapen. Zij vinden het lastig om in slaap te vallen of hebben problemen met doorslapen en worden daardoor te vroeg wakker. Vrouwen geven vaker aan met slaapproblemen te kampen dan mannen en ouderen doen dit weer vaker dan jongeren. Het is verleidelijk om dan slaappillen te gebruiken, maar dat blijkt geen goede oplossing. Slaappillen zorgen vooral voor een lichte slaap, terwijl juist een diepe slaap belangrijk is voor een goed herstel. Daarnaast hebben gebruikers ervan steeds meer slaapmedicatie nodig om te kunnen slapen.

Oorzaken van slaapproblemen

Geluiden in onze omgeving kunnen onze slaap verstoren. Dat kan een nachtelijk feestje van de buren zijn, gesprekken van voorbijgangers op straat, maar natuurlijk ook van wegverkeer of overkomende vliegtuigen. Niet alleen omgevingsgeluiden kunnen zorgen voor verstoring van de slaap ook een te veel aan licht, stress, gebeurtenissen overdag, psychische problemen, lichamelijke problemen zoals pijn en jeuk en ook de overgang kunnen verstorend werken op onze slaap. Soms is er ook geen duidelijke aanwijsbare oorzaak van de slaapproblemen.

Functie van slaap

De functie van slaap is om rust te geven aan ons lichaam en hersenen. Slapen zorgt voor herstel van lichamelijke en mentale inspanning en het spaart onze energie. We gaan ons er ook prettiger door voelen. Door een verstoorde slaap kunnen we ons overdag moe en slaperig voelen, sneller geïrriteerd raken en minder lekker in ons vel voelen. Ook gaan onze cognitieve prestaties achteruit en heeft het invloed op een goede controle over onze bewegingen. Dat dit tot menselijke fouten kan leiden zal niemand verbazen. Het blijkt voor een vijfde van de verkeersongelukken en ruim een derde van de medische fouten te zorgen.

Diepe slaap belangrijk

Verstoring van de slaap zorgt ervoor dat de belangrijke herstelfunctie die slaap heeft niet kan plaatsvinden. Vooral diepe slaap speelt in het bijzonder een belangrijke rol in een flink aantal biologische processen. Het ondersteunt de groei, herstelt het immuunsysteem en speelt een rol bij het reguleren van ontstekingen. Slaaptekort kan op zijn beurt weer het risico op lichamelijke problemen vergroten zoals cardiovasculaire problemen (problemen met ons hart en bloedvaten) en diabetes. Het kan uiteindelijk ook voor psychiatrische problemen zorgen. Volwassenen in de geïndustrialiseerde landen hebben over het algemeen een slaaptekort. Ze krijgen ongeveer 6 uur slaap per dag terwijl de gemiddelde slaapbehoefte zo tussen de 7 en 9 uur is.

Omgevingsgeluiden veelvoorkomende oorzaak

Geluid in onze omgeving is een van de meest voorkomende oorzaken van verstoring van de slaap. We raken erdoor geprikkeld en de slaapkwaliteit wordt slechter. Mensen die in de buurt van vliegvelden, treinstations en bouwlocaties of in het centrum van een stad wonen, zullen sneller verstoring van hun slaap ondervinden. Ook patiënten in ziekenhuizen worden vaak gestoord in hun slaap. Dat heeft op zijn beurt weer een negatief effect op het herstel van hun ziekte.

Thalamus belangrijke functie

Bekend is dat het wiegen of schommelen van baby’s en dreumesen helpt om ze zo in slaap te krijgen en te houden. Het zorgt ervoor dat ze dieper slapen. Op dat moment hebben geluiden uit de omgeving veel minder invloed. Dat blijkt te komen doordat de thalamus in de hersenen minder snel reageert op signalen die via onze zintuigen binnen komen. Dat gebeurt normaliter van nature wanneer onze slaap dieper wordt. De thalamus kan gezien worden als een belangrijk verbindingsstation in de hersenen dat onder andere verantwoordelijk is voor het coördineren van de informatievoorziening vanuit zintuigen richting de hersenschors. Als we heel diep slapen doet de thalamus zijn werk optimaal en worden we maar moeilijk wakker van geluiden of andere prikkels om ons heen.

Bevorderen poortwachterfunctie

Wanneer er zogeheten slaapspindels zijn, werkt de poortwachterfunctie van de thalamus voor prikkels van buitenaf zeer goed. Dat geldt ook op het moment dat erg zogeheten langzame oscillaties in de hersenen zijn. Deze zijn te meten met een elektro-encefalogram (EEG). Beiden zijn te bevorderen door het wiegen of schommelen, maar ook door bijvoorbeeld geluidjes aan te bieden. Geluid kan dus aan de ene kant onze slaap verstoren maar hele specifieke geluidjes kunnen de slaap juist weer bevorderen. Het aanbieden van de goede geluidjes is een flinke uitdaging omdat deze precies afgestemd moeten zijn op de hersenactiviteit. Met name moet dit gebeuren op bepaalde oscillaties die te meten zijn met een EEG.

Apparaatje produceert geluid voor betere slaap

Van deze wetenschap maken Amsterdamse onderzoekers nu gebruik bij de ontwikkeling van een apparaatje dat aan de ene kant via elektrodes de hersenactiviteit monitort en op bepaalde momenten ook geluiden produceert. Dit zorgt ervoor dat de drager ervan beter slaapt. Het apparaatje wordt tijdens het slapen met een hoofdband op het voorhoofd geplaatst. Op het moment dat er geen REM (Rapid Eye Movement) slaap is, zorgt het apparaatje ervoor dat de slaap veel dieper wordt. Zodra de lichtere REM slaap aanvangt waarin we ook het meest dromen, houdt het apparaatje op met het aanbieden van geluidspulsjes. Helaas is het apparaatje nog niet commercieel verkrijgbaar. Dat zullen velen jammer vinden.

Kijk hieronder naar de video gemaakt over dit onderwerp door de Universiteit van Nederland.

Bronnen:
Sound Asleep: Processing and Retention of Slow Oscillation Phase-Targeted Stimuli, Cox R, Korjoukov I, de Boer M, Talamini LM (2014) Sound Asleep: Processing and Retention of Slow Oscillation Phase-Targeted Stimuli. PLOS ONE 9(7): e101567. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0101567

en de website van de Universiteit van Nederland