Wanneer moet ik gehoorbeschermers dragen?

Of het dragen van gehoorbeschermers noodzakelijk is, hangt af van meerdere factoren. Allereerst hoe hard het lawaai of de muziek is en ten tweede hoe lang je erin bivakkeert. Het is te vergelijken met zonnebaden: zowel de zonnekracht als de tijd dat we in de zon liggen zullen bepalen of onze huid verbrandt. Voor werknemers zijn er duidelijke richtlijnen wanneer zij verplicht zijn gehoorbeschermers te dragen en de werkgever deze moet aanbieden. Voor lawaai in de vrije tijd waar ook muziek onder valt, is het veel lastiger in te schatten wanneer het uiteindelijk te veel is en wanneer je dus het risico loopt op blijvende gehoorschade. Gelukkig is daar een app voor. Omdat de een zijn gehoor ook gevoeliger is voor gehoorschade dan dat van de ander is het verstandig voorzichtig ermee om te gaan. Gehoorschade is onomkeerbaar en een blijvende piep in je oor is geen pretje. Ook moeten we steeds langer met onze oren doen, omdat we steeds ouder worden. Bij het dragen van gehoorbeschermers geldt dan ook: ‘better safe than sorry’.  

Gehoorbeschermers op het werk

Voor werknemers die dag in de dag uit in omgevingslawaai met een geluidsniveau vanaf 80 dB(A) werken, zijn gehoorbeschermers ten zeerste aan te raden. Werkgevers zijn bij deze geluidsniveaus ook verplicht gehoorbeschermers te verstrekken. Is het geluidsniveau op het werk 85dB(A) of harder, dan ben je als werknemer ook verplicht gehoorbeschermers te dragen. Bij zulke geluidsniveaus krijg je niet van de een op de andere dag gehoorschade, maar het is dan meer een sluipend proces. Beetje bij beetje en met de jaren word je steeds meer slechthorend en op een gegeven moment merk je dat je op verjaardagen of tijdens een bezoek aan een restaurant of kroeg jezelf steeds vaker “Wat? Ik verstond je niet!” hoort zeggen.

Kort en heel hard kan ook tot gehoorschade leiden

Je kunt niet alleen van langdurig in hard lawaai van 80 of 85 dBA gehoorschade oplopen. Dat kan ook wanneer je oren in hele korte tijd veel hogere geluidsniveaus te verduren krijgen. Denk daarbij een straalmotor van een vliegtuig of een Formule 1 race wagen die wel 130 dB(A) produceert. Dan kan het oor binnen een of enkele minuten beschadigd raken. Ook een knal van vuurwerk, een explosie of het geluid van een pistoolschot kan tot directe gehoorschade en ook tot een soms blijvende piep in ons oor leiden. Dat is zeker het geval als zo’n geluid zich vlak bij ons oor voordoet of in een ruimte waar het geluid niet weg kan. Als muziek dus veel te heel hard staat en we vlak bij de luidsprekers staan, kan ook dat tot blijvende gehoorschade leiden.

Te vergelijken met zonnebaden

Blootstelling aan harde muziek en lawaai is te vergelijken met zonnebaden: zowel de zonnekracht als de duur dat we in de zon zitten zijn bepalend of we verbranden erdoor of niet. En net als met de zon kan het zijn dat we denken dat het allemaal wel meevalt…… Totdat we aan het eind van de dag weer thuis zijn en aan onze huid zien dat het echt te veel en te lang is geweest. Zijn we met regelmaat daar onvoorzichtig mee dan is het risico op nare gevolgen op lange termijn groot.

Wanneer gehoorbeschermers bij muziek dragen?

Een enkel bezoek aan een festival of een concert zal, mits het geluid op een acceptabel niveau staat (zo’n 100 dBA), niet direct tot blijvende gehoorschade leiden. Doe je dat vaker, of luister je daarnaast ook naar muziek op oortjes, kom je ook nog eens met enige regelmaat in een dancing of bespeel je daarnaast een instrument dan zal dit allemaal optellen en de kans op gehoorschade vergroten. Je ziet dat het lastig is om zelf precies in te schatten wanneer het al met al écht te veel is. Na een paar concerten en een paar avondjes naar een dancing, zul je nog niet direct merken dat je gehoor achteruitgaat. Soms merk je wel dat je gehoor een paar uur of een dag doffer klinkt of dat je een ruis of piep hoort. Dat is gelukkig meestal tijdelijk en de verschijnselen verdwijnen weer. Daardoor bestaat de kans dat je het risico op gehoorschade net als met zonnebaden onderschat en nét iets te laks wordt en denkt: “Zie je wel het valt wel mee!”. Houd er rekening mee dat gehoorschade kan ontstaan door een stapeleffect van meerdere keren dat je je oren hebt belast met muziek en of lawaai.

Maar bij 80 dBA is er toch al risico op gehoorschade?

Op sommige websites staat dat je bij muziek harder dan 80 dBA sowieso al gehoorbeschermers moet dragen. Je gehoor zou bij zulke geluidsniveaus al kunnen beschadigen. Dat is wat te kort door de bocht. Daarvoor moet je dag in dag uit en jaren achtereen naar muziek luisteren en dat doet natuurlijk niemand. Het vaak genoemde geluidsniveau van 80 dBA komt uit de Arbowet voort en geldt dus voor werknemers die dag in dag uit, week in week uit en jaren achtereen in dergelijk lawaai werken.

Niet professioneel georganiseerde feestjes risico

Gelukkig zitten bij professioneel georganiseerde concerten en festivals geluidstechnici aan de knoppen die (als het goed is) weten wat ze doen en waar de veilige grens ligt. Bij een feestje in de sportkantine of op scholen kan de volumeknop soms zover opengedraaid worden dat het wél direct tot gehoorschade kan leiden, zeker als je te dicht op de luidsprekers staat. Juist bij zulke niet professioneel georganiseerde feestjes is het risico vaak groter. Je ziet dat er erg veel onzekerheid is wanneer het bij muziek écht te veel is.

Safesound app berekent risico op gehoorschade door muziek

Omdat het lastig is om zelf een inschatting te maken van het risico op gehoorschade door muziek, heeft audioloog Jaap Peter Kronemeijer werkzaam bij het Universitair Medisch Centrum in Amsterdam (VUmc) daarom een App ontwikkeld: de SafeSoundApp. De bezoeker vult in de app de hoe vaak hij naar een concert gaat, het aantal uren dat hij of zij aanwezig is en geeft daarbij aan om wat voor soort muziek het gaat. De app berekent vervolgens het risico op gehoorschade bij lawaai in de vrije tijd. De app geeft daarnaast advies over veilig luistergedrag. Wil je veilig kunnen luisteren? Dan geeft de app ook de minimale dempingswaarde van de gehoorbeschermers die je nodig hebt.

Wegwijzer naar gehoorbeschermers

Er zijn verschillende soorten gehoorbeschermers om ons gehoor te beschermen. Er zijn standaard gehoorbeschermers die uit de fabriek komen en die je ook bij de drogist kan kopen, maar ook gehoorbeschermers die de fabrikanten speciaal op maat maken (zie afbeelding midden onder). De op maat gemaakte gehoorbeschermers noemt men ook wel otoplastieken. Deze zijn via een audicien te bestellen. De audicien (de opticien voor de oren) maakt daarvoor dan eerst een afdruk van je oor. Op maat gemaakte gehoorbeschermers dempen voor muziek voldoende doordat ze goed afsluiten. Naast de gehoorbeschermers die in het oor gaan, zijn er gehoorkappen te koop die lijken op hoofdtelefoons. Die zijn weer minder geschikt om naar muziek te luisteren, maar wel praktisch bij klussen, omdat ze tussen de lawaaiige werkzaamheden door even afgezet kunnen worden. De eerdere genoemde SafeSoundApp biedt ook een wegwijzer naar gehoorbeschermers van meerdere fabrikanten.

Gehoorschadegevoeligheid verschilt per individu

Net als de een sneller een versleten rug heeft dan de ander, geldt dat ook bij gehoorschade. Er zijn aardige individuele verschillen. Het is daarom verstandig voorzichtig met ons gehoor om te gaan. Rokers lopen trouwens een nog groter risico op gehoorschade bij blootstelling aan muziek of lawaai. Omdat gehoorschade onomkeerbaar is en een blijvende piep in je oor geen pretje, geldt bij het dragen van gehoorbeschermers: ‘better safe than sorry’.  Dus liever iets te voorzichtig dan later spijt. We moeten doordat we steeds ouder worden ook nog eens veel langer met ons gehoor doen. Zuinig zijn op onze oren is dan ook belangrijk.