Luxemburg biedt kinderen gratis muziekles

Vanaf het komende schooljaar biedt Luxemburg kinderen en jongeren gratis muziekles aan. Naast muziekles zal een groot deel van de gemeentelijke scholen ook theater- en dansles kosteloos aanbieden. Hiervoor is met een ruime meerderheid een nieuwe wet aangenomen. In Luxemburg wordt culturele vorming als belangrijk gezien voor de persoonlijke ontwikkeling, identiteitsvorming en voor het aanleren van nieuwe vaardigheden. Luxemburg is daarmee het eerste Europese land dat deze stap zet en ook het maatschappelijk belang inziet van muziekonderwijs. Het beleid dat Luxemburg voert staat in schril contrast met dat van de Nederlandse overheid in de afgelopen decennia.

Muziekles eerste zeven jaar gratis

Vanaf de herfst van dit jaar zal in Luxemburg de eerste zeven jaar muziekles gratis te volgen zijn voor alle kinderen en jongeren tot 18 jaar. Ook kan deze groep kosteloos aan theater- en dansles deelnemen. Kinderen en jongeren hebben zo onafhankelijk van het inkomen van hun ouders of verzorgers het recht tot toegang tot muziekonderwijs. Voor vervolglessen zal een maximum uurtarief komen. Hierdoor zullen prijsverschillen tussen gemeentes verdwijnen en zal eenieder gelijke kans op het volgen ervan krijgen. Het verantwoordelijke ministerie in Luxemburg ziet de investering in het muziekonderwijs ook als een belangrijke stap om het maatschappelijke culturele leven en de tradities van het land verder te ontwikkelen.

Voordelen muziekonderwijs

Beter focussen aandacht, controle emoties en vermindering angstgevoelens

Kinderen die muziekles krijgen leren meer dan alleen een leuk melodietje spelen op de blokfluit, gitaar, piano of viool. Muziekles kan namelijk er ook voor zorgen dat ze hun aandacht beter leren focussen en hun emoties beter leren controleren. Ook kan het hun angstgevoelens verminderen. Tot deze conclusies komt een kinderpsychiatrisch team van de Universiteit van Vermont naar aanleiding van hun onderzoek. Muziekles kan zo een positieve bijdrage leveren bij de aanpak en het voorkomen van gedragsproblemen.

Stressreductie

Samen muziek maken en zingen is ook een goede methode om stress te reduceren. Therapeuten die muziektherapie geven maken hier dan ook gebruik van.

Leren samenwerken en verbinding

Naast natuurlijk het grote plezier en voldoening die muziek maken geeft, leren kinderen door gezamenlijk muziek te maken al op jonge leeftijd samen te werken en rekening met elkaar te houden. Het zorgt ook voor onderlinge verbinding. Dat is in deze tijd waar de  nadruk op het individu ligt en wat tot een verlies van sociale cohesie kan leiden een belangrijk argument. Samen muziek maken en muziek beleven, kan tot op hoge leeftijd en daarmee ook bijdragen aan het voorkomen van eenzaamheid.

Vorming eigen identiteit, historisch (tijd-) besef en leren kennen andere culturen

Muziekeducatie draagt niet alleen bij aan het welzijn, het kan net als andere culturele vorming het historisch (tijd-)besef van kinderen bevorderen. Ook kan het bijdragen aan de vorming van de eigen identiteit en helpt het bijdragen aan een onderzoekende houding. Kennismaken met muziek, muziekinstrumenten en ritmes uit andere landen, zorgt ook voor kennismaking met andere culturen.

Beter verstaan op oudere leeftijd

Met het toenemen van de leeftijd gaat ons gehoor achteruit. Daar zijn verschillende oorzaken voor.  Onderzoek laat zien dat het volgen van muzieklessen ervoor zorgt dat de problemen met verstaan van spraak in lastige situaties zich pas op later leeftijd voordoet dan bij niet-musici. Het auditieve werkgeheugen blijkt bij musici langer in goede conditie te blijven. Muzikale training zorgt zo voor een cognitieve reserve op onze oude dag. Daarvoor hoef je zelfs niet je hele leven muzieklessen voor te volgen of een instrument te bespelen: zelfs een paar jaar muziekles op jonge leeftijd geeft al een positief effect.

Muziekles in vorige eeuw betaalbaar voor iedereen

Muziekles werd in de jaren dertig van de vorige eeuw in Nederland door de komst van de eerste muziekscholen voor het eerst een minder elitaire aangelegenheid. Vooral na de tweede wereldoorlog nam het aantal ervan sterk toe. Het muziekonderwijs werd daardoor ook betaalbaar voor iedereen. Dat kwam omdat de kosten van muzieklessen afhankelijk werden gemaakt van het inkomen van de ouders of verzorgers van de leerlingen. De muziekscholen zelf werden gefinancierd door de gemeenten en de docenten die daar werkten waren dan ook ambtenaar.

Bezuinigingen

Door verschillende bezuinigingsrondes sinds 2005 zijn er steeds meer muziekscholen verdwenen. De grootste klap kwam door de landelijke bezuinigingsronde die staatssecretaris Halbe Zijlstra (VVD) doorvoerde tijdens de kredietcrisis. Onder het kabinet van Rutte I werd er 200 miljoen op de culturele sector bezuinigd. Dat was een kwart van de totale begroting. Volgens Zijlstra moest de cultuursector veel minder afhankelijk van de overheid worden en daarmee zagen culturele instellingen zich genoodzaakt bedrijfsmatiger te gaan denken. Het argument dat kunst de verheffing van het volk zou zijn, kon volgens Zijlstra niet meer opgaan als voornamelijk mensen met hogere inkomens er gebruik van maken.

Onvoldoende inhoudelijke argumenten

Zijlstra suggereerde indertijd dat er onvoldoende inhoudelijke argumenten tegen bezuinigen waren aangedragen. Mogelijk was (en is?) de cultuursector ook niet goed genoeg georganiseerd.
Ondertussen is muziekles weer een meer elitaire aangelegenheid geworden. Van de positieve effecten voor nu en later profiteert slechts nog een klein deel van de jongeren. Conservatoria merken dat in de aanwas vanuit eigen land op hun muziekopleidingen. De kabinetten onder Rutte lijken het (maatschappelijk) belang van muziekonderwijs en de cultuursector in zijn geheel, onvoldoende in te zien. Dat werd de afgelopen jaren nog eens pijnlijk duidelijk tijdens de coronacrisis. Mogelijk weet de stap van de Luxemburgers het kabinet tot andere inzichten te brengen.