Oorvrij luisteren met hoofdtelefoons met beengeleiding- en kraakbeengeleiding

Review Shokz OpenRun Pro 2 versus Audio-Technica ATH-CC500BT2

Hoofdtelefoons met beengeleiding zoals de Shokz OpenRun Pro 2 zie je steeds vaker in het straatbeeld. Ze zijn vooral populair bij sporters. Hoofdtelefoons die op een weer andere manier geluid overbrengen naar het slakkenhuis zijn in opmars. Zo heeft Audio-Technica recent een hoofdtelefoon met kraakbeengeleiding uitgebracht (de ATH-CC500BT2). Dit artikel legt uit hoe alternatieve methodes als beengeleiding en kraakbeengeleiding werken, bespreekt hun voordelen, beperkingen en gebruiksgemak, en vergelijkt de twee hoofdtelefoons.

Luchtgeleiding, beengeleiding en kraakbeengeleiding

Geluid hoeft niet per se via de gehoorgang bij het slakkenhuis van het oor aan te komen. Naast de bekende route van luchtgeleiding bestaan er alternatieve wegen zoals beengeleiding en kraakbeengeleiding. Hierbij worden geluidstrillingen direct via het bot of het kraakbeen naar het binnenoor geleid waar het slakkenhuis zich bevindt. Deze technieken winnen snel aan populariteit, onder meer bij sporters en mensen die hun oren open willen houden voor omgevingsgeluid.

Drie manieren waarop we geluid kunnen waarnemen

Geluid bereikt onze oren op verschillende manieren. De bekendste is luchtgeleiding. Geluidsgolven komen via het uitwendige oor naar binnen. Ze gaan door de gehoorgang en brengen het trommelvlies en de gehoorbeentjes in beweging. Ook de haarcellen in het slakkenhuis worden geactiveerd. Via de gehoorzenuw gaat het signaal uiteindelijk naar de hersenen. Daar wordt het verwerkt tot klank en spraak. Traditionele hoofdtelefoons en oortjes maken gebruik van deze route. Geluid gaat dan via de gehoorgang naar binnen, net als bij gewoon horen.

Maar er zijn ook andere, minder bekende manieren waarop geluid je brein bereikt. Denk aan beengeleiding en kraakbeengeleiding. In plaats van het geluid via de gehoorgang naar het slakkenhuis te sturen, gebruiken deze technieken trillingen via het bot of kraakbeen. Ze slaan dus de gehoorgang, het trommelvlies en de gehoorbeentjes over. Je hoort dan nog steeds geluid, maar via komt via een andere manier aan. Deze alternatieve vormen van geluidsoverdracht worden steeds populairder, vooral bij sporters en mensen die moeite hebben met traditionele oortjes.

Hoofdtelefoons met beengeleiding

Hoofdtelefoons met beengeleiding – in het Engels: bone conduction –omzeilen de gehoorgang en het trommelvlies volledig, de trillingen gaan via de schedel rechtstreeks naar het slakkenhuis. Hierdoor is het nog steeds mogelijk om naar muziek te luisteren of telefoongesprekken te voeren. Maar wanneer zijn beengeleiding hoofdtelefoons een uitkomst, en waar schieten ze tekort?

Toegankelijkheid voor mensen met geleidingsslechthorendheid

Hoofdtelefoons met beengeleiding kunnen uitkomst bieden voor mensen met milde geleidingsslechthorendheid. Bij deze gehoorbeperking wordt geluid niet goed doorgestuurd van het buiten- of middenoor naar het binnenoor. Dat kan verschillende oorzaken hebben, zoals bijvoorbeeld een gaatje in het trommelvlies of een middenoorontsteking. Ook een verminderde werking van de gehoorbeentjes kan het geluid tegenhouden op weg naar het slakkenhuis. Hoofdtelefoons met beengeleiding omzeilen dit probleem doordat ze direct trillingen naar het slakkenhuis overdragen. Als dat deel van het oor nog wel goed werkt, kan deze techniek uitkomst bieden. Voor veel mensen met een beschadigd uitwendig- of middenoor, maar een gezond binnenoor, is dit een waardevolle oplossing. Er bestaan ook speciale hoortoestellen die gebruik maken van het principe van beengeleiding. (Klik hier voor meer informatie)

Veiligheid: omgevingsgeluiden blijven hoorbaar

Een van de grootste voordelen van een hoofdtelefoon met beengeleiding is dat het de oren open laat, waardoor gebruikers hun omgeving beter kunnen waarnemen. Dit is vooral handig voor sporters, zoals hardlopers en fietsers, die zich bewust moeten zijn van hun omgeving in het verkeer. Ook in het openbaar vervoer of op drukke werkplekken kan het prettig zijn om muziek te luisteren zonder volledig afgesloten te zijn van de buitenwereld. Reguliere oortjes die het oor afsluiten hebben daar veelal de zogeheten ‘transparancy mode’ voor. Alleen dan komt het externe geluid via de versterking van de oortjes binnen. Dat geeft een minder natuurlijke geluidservaring.

Comfort en hygiëne

Een veelvoorkomend probleem bij in-ear oordopjes is het zogeheten occlusie-effect: een drukkend of dreunend geluid dat optreedt wanneer de gehoorgang volledig wordt afgesloten. Dit kan vooral hinderlijk zijn bij activiteiten zoals hardlopen of wandelen, waarbij elke stap een storende klank (dreun) kan veroorzaken. Omdat beengeleiding hoofdtelefoons de gehoorgang vrijlaten, ervaren gebruikers dit nadelige effect niet, wat zorgt voor een natuurlijkere en comfortabelere luisterervaring. Bovendien is er bij audio overdracht via beengeleiding minder kans op ophoping van vuil, vocht, oorsmeer of bacteriën in de gehoorgang. Dit maakt ze een hygiënischere keuze dan oordoppen, vooral voor mensen die ze langdurig dragen, vaak gebruiken tijdens sporten of snel last hebben van een geirriteerde gehoorgang.

Druk op de schedel kan oncomfortabel zijn

Om goed te functioneren, moeten hoofdtelefoons met beengeleiding stevig tegen de schedel drukken, meestal via een nekband of beugel. Sommige gebruikers ervaren hierdoor een lichte druk of ongemak, vooral bij langdurig gebruik. Dit is subjectief en kan een nadeel zijn voor wie comfort belangrijk vindt.

Geluidskwaliteit is niet hetzelfde als traditionele hoofdtelefoons of oortjes

Hoewel beengeleidingshoofdtelefoons een innovatieve manier van geluidsoverdracht bieden, is de geluidskwaliteit niet hetzelfde als bij traditionele hoofdtelefoons of oortjes. De diepe bassen en heldere hoge tonen worden minder goed weergegeven, wat komt doordat de trillingen via de schedel naar de oren worden gestuurd in plaats van via de lucht. Omdat via de beengeleiding het geluid van het linkeroor ook bij het rechteroor aankomt en vice versa, gaat het stereo-effect deels verloren. Dit zorgt voor een minder rijke en gedetailleerde geluidsweergave. Daarom zijn hoofdtelefoons die alleen gebruik maken van beengeleiding minder geschikt voor mensen die de ultieme muziekkwaliteit zoeken. Immers het geluid is niet in echt stereo én ze zijn niet in staat zijn om alle geluidsfrequenties even goed te reproduceren als hoogwaardige over-ear hoofdtelefoons of in-ear oortjes. Inmiddels zijn er ook hoofdtelefoons met beengeleiding die dit deels weten te ondervangen door naast het geluid via beengeleiding óók het geluid via luchtgeleiding aan te bieden.

Hoofdtelefoons met kraakbeengeleiding

Naast luchtgeleiding en beengeleiding bestaat er nog een derde manier om geluid over te dragen: kraakbeengeleiding.Dit is een relatief nieuwe technologie voor geluidsoverdracht. In 2004 ontdekte Hosoi dat trillingen van het oorkraakbeen, opgewekt door een kleine transducer, helder geluid kan produceren. Dat geluid is vergelijkbaar met wat we horen via lucht- of beengeleiding.

Bij kraakbeengeleiding wordt het geluid zoals de naam het al zegt via het kraakbeen in de oorschelp overgedragen. Dit in plaats van via het trommelvlies of het schedelbot zoals bij beengeleiding. Het apparaat dat deze technologie mogelijk maakt, wordt meestal tegen het kraakbeen van de tragus of de oorschelp geplaatst. De tragus is het kleine flapje dat je met je vinger naar binnen kunt drukken om de gehoorhang gedeeltelijk af te sluiten. Dit apparaat zet geluidsgolven om in trillingen die via het kraakbeen en omliggende weefsels naar het binnenoor reizen. Hosoi noemde deze vinding ‘kraakbeengeleiding’, waarmee hij een derde manier voor geluidsoverdracht introduceerde.

In kraakbeengeleiding zijn drie mogelijke geluidsroutes te onderscheiden: de directe luchtweg (waarbij de transducer lucht in trilling brengt die naar de gehoorgang gaat), de kraakbeen-luchtweg (waarbij de vibraties van het kraakbeen geluid in de gehoorgang produceren) en de kraakbeen-beenweg (waarbij trillingen via het kraakbeen naar het schedelbot gaan en het binnenoor bereiken). Uit studies blijkt dat de kraakbeen-luchtweg de belangrijkste route is voor mensen met normaal gehoor, terwijl de kraakbeen-beenweg nuttig is voor mensen met een geleidingsverlies. Verder onderzoek toont aan dat de transducer het beste werkt als deze op de tragus wordt geplaatst, omdat dit gebied veel kraakbeen bevat.

Geen druk op hoofd of schedel

Kraakbeengeleiding werkt door licht contact te maken met het kraakbeen van de oorschelp, waardoor er geen druk op het hoofd of de schedel ontstaat. Dat maakt het comfortabel, zeker bij langdurig gebruik of tijdens beweging. In tegenstelling tot beengeleiding is er bij kraakbeengeleiding namelijk minder vibratiekracht nodig, omdat kraakbeen veel lichter is dan bot. Daardoor hoef je ook geen constante, stevige druk op het weefsel uit te oefenen — iets wat bij beengeleiders soms wél als onprettig wordt ervaren.

Duidelijk stereo-geluid

Een ander voordeel is dat bepaalde kraakbeen- of open-ear hoofdtelefoons stereo kunnen weergeven. Ze sturen geluid afzonderlijk naar elk oor, waardoor je links en rechts goed kunt onderscheiden. Dit zorgt voor een duidelijk stereo-effect, vergelijkbaar met traditionele oordopjes. Bij beengeleidingshoofdtelefoons gaat dit zoals eerder aangegeven deels en soms helemaal verloren. Het geluid klinkt meer alsof het ‘van binnenuit’ komt, met een minder uitgesproken ruimtelijk stereo-effect dan bij gewone oordopjes.

Licht en comfortabel ontwerp

Voor slechthorenden met een (gering) geleidingsverlies of mensen met gehoorgangproblemen hebben hoortoestellen met kraakbegeleiding de potentie om kleiner en dunner uit te vallen dan de reguliere beengeleidingshoofdtelefoons omdat ze minder vibratiekracht nodig hebben. Dit kan ze lichter en comfortabeler maken om te dragen. Bovendien kan de technologie geïntegreerd worden in accessoires zoals brillen, waardoor het apparaat minder opvalt en de drager het als iets minder opvallend ervaart.

Open-ear audio zonder afsluiting van omgeving

Hoewel kraakbeengeleiding oorspronkelijk voornamelijk wordt onderzocht als een alternatief voor mensen met gehoorgangproblemen of een geleidingsgehoorverlies, blijkt het ook voor normaalhorenden een praktische en comfortabele manier te zijn om ‘open-ear audio’ te ervaren. Dit stelt gebruikers in staat om te luisteren zonder afgesloten te zijn van hun omgeving.

De technologie staat nog relatief in de kinderschoenen, maar de ontwikkelingen gaan snel. Vooral in Japan wordt er al veel onderzoek naar gedaan, en steeds meer pilots worden gestart in Europa. Er wordt verwacht dat deze technologie in de toekomst breder inzetbaar zal zijn, met verbeterde geluidskwaliteit en gebruiksvriendelijkere ontwerpen.

Beengeleidingshoofdtelefoon – Shokz OpenRun Pro 2

De Shokz OpenRun Pro 2 is een open-ear hoofdtelefoon die gebruikmaakt van een dual-driver systeem dat zowel bone conduction als luchtgeleiding combineert. In tegenstelling tot traditionele hoofdtelefoons rust deze niet in of op het oor, maar tegen het bot aan. Aan de ene kant zorgen de trillingen van de dunne metalen beengeleiding-driver voor heldere hoge tonen en volle middentonen, terwijl de laagfrequentie-luidspreker tegelijkertijd een diepe bas levert.

Het montuur, gemaakt van een nikkel-titaniumlegering, is zowel stevig als flexibel, waardoor het fijn blijft zitten tijdens dagelijks gebruik. De batterijduur is degelijk: tot wel 12 uur op een volle lading. Handig is ook de snellaadfunctie, waarmee je in slechts 5 minuten weer 2,5 uur vooruit kunt. Wel zijn er enkele meldingen op internet te vinden van gebruikers die aangeven dat veel zweten de levensduur kan verkorten — iets om rekening mee te houden bij intensieve sportactiviteiten.

De geluidskwaliteit is indrukwekkend voor een open-ear model. De lage en hoge tonen zijn goed in balans, en dankzij de equalizer kun je het geluid afstemmen op je voorkeur. Er zijn vier vooraf ingestelde modi, zoals Bass voor een diepere laag bij sportieve activiteiten en Treble voor lichtere muziek. Daarnaast zijn er twee instelbare modi om je eigen klankprofiel te creëren.

Wat betreft omgevingsbewustzijn doet de Shokz OpenRun Pro 2 precies wat je mag verwachten van een open-ear hoofdtelefoon. De bas komt verrassend krachtig door en hoge tonen blijven helder. Tegelijkertijd blijf je bewust van je omgeving, wat de veiligheid vergroot in het verkeer of tijdens een wandeling. Daarnaast maken de Bluetooth 5.3 en ‘multipoint pairing’ het eenvoudig om tussen apparaten te wisselen. De twee ruisonderdrukkende microfoons zorgen bovendien voor heldere telefoongesprekken.

Daarbij is het ontwerp IP55-gecertificeerd, wat betekent dat dat de hoofdtelefoon beschermd is tegen stof en water volgens internationale normen. De IP-rating bestaat uit twee cijfers. Het eerste cijfer geeft de bescherming tegen vaste stoffen zoals stof en vuil aan. Dit loopt van 0 (geen bescherming) tot 6 (volledig stofdicht). Een score van 5 betekent dat er nog wat stof kan binnendringen, maar dit heeft geen invloed op de werking van de hoofdtelefoon. Het tweede cijfer staat voor de bescherming tegen vocht, van 0 (geen bescherming) tot 8 (volledig waterdicht, geschikt voor onderdompeling). Een score van 5 betekent dat de hoofdtelefoon beschermd is tegen waterstralen met lage druk, zoals regen, zweet of een omgevallen waterfles. Al met al maakt deze IP55-classificatie de Shokz hoofdtelefoon bestand tegen de typische omstandigheden bij actief gebruik.

De Shokz OpenRun Pro 2 is een topkeuze voor wie op zoek is naar een hoofdtelefoon met goede geluidskwaliteit. Het geluid is dynamisch en instelbaar, het ontwerp is doordacht en comfortabel, en de app maakt het gebruik compleet. Als je veel sport en flink zweet, is het goed om de waterbestendigheid in de gaten te houden. Maar voor dagelijks gebruik, podcasts, telefoongesprekken, videobellen en bewegelijke activiteiten is dit een goed alternatief voor traditionele oordopjes op dit moment.

Kraakbeengeleidingshoofdtelefoon – Audio-Technica ATH-CC500BT2

De Audio-Technica ATH-CC500BT2 introduceert een vernieuwende manier van geluidsoverdracht met kraakbeengeleiding. Dit open-ear ontwerp zorgt ervoor dat je kunt genieten van muziek of podcasts terwijl je omgevingsgeluiden blijft waarnemen. Maar hoe presteert deze hoofdtelefoon in de praktijk?

De hoofdtelefoon is gemaakt van zachte siliconen, met een flexibele titanium oorhanger en halsband die ervoor zorgen dat hij goed blijft zitten, zelfs tijdens bewegelijke activiteiten. Tijdens dagelijks gebruik voelt het apparaat comfortabel en extreem licht aan, waardoor het nauwelijks opvalt. Ideaal voor langdurig gebruik zonder druk op de oren.

De gebruiksduur is indrukwekkend: tot wel 20 uur op een volle lading. Dat is flink meer dan gemiddeld in deze categorie. En als je een keer haast hebt, zorgt 10 minuten opladen al voor zo’n 2 uur luisterplezier. Qua functies is de hoofdtelefoon verrassend compleet. Je kunt spraakassistenten zoals Siri of Google Assistant direct activeren via de knopbediening, zodat je snel toegang hebt tot berichten, meldingen of navigatie. De bediening hiervan is eenvoudig, met drie goed geplaatste knoppen aan de linkerkant. Je hoeft geen kracht te zetten om een knop in te drukken, wat het erg intuïtief maakt.

De geluidskwaliteit is redelijk, al moet je geen studio-ervaring verwachten. Vergeleken met traditionele hoofdtelefoons klinkt het wat platter en zijn de lage tonen minder aanwezig. Wel heb je via de Audio-Technica Connect-app toegang tot een equalizer met drie standen: Original, Clear Voice (voor podcasts en spraak), en Dynamic (meer nadruk op lage en hoge frequenties). Vooral bij podcasts en soundscapes komt het goed tot zijn recht. Daarnaast kun je via de app gebruikmaken van rustgevende geluiden, zoals natuurgeluiden of zachte ambient-klanken. Deze zogenaamde ‘soundscapes’ zijn ontworpen om storende omgevingsgeluiden wat te verzachten en kunnen helpen bij ontspanning, concentratie of meditatie.

Wat betreft water- en stofbestendigheid is deze hoofdtelefoon IPX4-gecertificeerd, minder goed dan de IP55 gecertificeerde Shokz. Dat betekent dat het bestand is tegen spatwater, zoals zweet of regen, maar niet goed beschermd is tegen stof of een flinke waterstraal. Niet bedoeld om mee te douchen, maar prima voor een wandeling door miezerregen. Qua connectiviteit is deze hoofdtelefoon bij de tijd: hij ondersteunt Bluetooth 5.3 en multipoint pairing, waardoor je gemakkelijk kunt wisselen tussen apparaten. De ingebouwde MEMS-microfoon en AI-ruisonderdrukking zorgen ervoor dat je verstaanbaar blijft in rumoerige omgevingen, wat handig is voor telefoongesprekken onderweg.

In vergelijking met normale hoofdtelefoons is de geluidskwaliteit van de ATH-CC500BT2 niet spectaculair, maar functioneel – vooral als je veel luistert naar gesproken content of rustige soundscapes. Het draagcomfort is hoog, de bediening is eenvoudig en de kraakbeengeleidingstechnologie zorgt ervoor dat je muziek kunt luisteren terwijl je je omgeving blijft waarnemen.

Vergelijking

Persoonlijke voorkeur

Als hardloopster was ik nieuwsgierig naar hoofdtelefoons die niet in of over je oren zitten. Ik heb de Shokz OpenRun Pro 2 (beengeleiding) en de Audio-Technica ATH-CC500BT (kraakbeengeleiding) getest — en hoewel beide innovatief zijn, heb ik een duidelijke favoriet.

De Shokz zit licht en stevig tegen mijn hoofd, zonder te schuiven of irriteren, zelfs tijdens intensief bewegen. De Audio-Technica voelde wat massiever: de band en kraakbeengeleidingstechnologie zijn groter, wat ik tijdens het dragen ook echt merkte. Qua geluid wint de Shokz het voor mij. Het geluid van de Shokz klinkt helderder en aangenamer, terwijl de Audio-Technica soms wat dof overkomt. Dat verschil valt waarschijnlijk te verklaren doordat Shokz, naast beengeleiding, ook gedeeltelijke luchtgeleiding toepast. Die combinatie zorgt voor een rijker en natuurlijker geluidsbeeld.

Het stereo-effect is bij beide hoofdtelefoons opvallend goed voor een open-ear ontwerp: geluiden worden ruimtelijk verdeeld over beide oren, waardoor je een duidelijk gevoel van richting en diepte krijgt. Denk aan een fietser die van links nadert, of een stem die rechts in een podcast spreekt — alles wordt afzonderlijk en herkenbaar geplaatst. Op dit vlak presteert de Shokz eveneens beter, mede dankzij de helderdere geluidskwaliteit van de hoofdtelefoon.

Ook bij bellen blinkt de Shokz uit. Mijn stem klinkt voor mijn gesprekspartner helder, terwijl mijn stem bij de Audio-Technica klonk alsof ik verder van de microfoon af praatte. Bovendien hoorde ik mijn gesprekspartner via de Audio-Technica alsof er een papiertje tussen zijn mond en de microfoon zat — niet echt helder dus.

Buiten, met het volume wat hoger, ervaarde ik bij de Shokz een betere balans tussen muziek, omgevingsgeluid en mijn eigen stem. Verkeer, vogels, zelfs mijn eigen ademhaling bleven hoorbaar — iets dat bij de Audio-Technica minder natuurlijk aanvoelde.

Wat voor mij ook een fijne bonus is: Shokz voelt niet alleen lichter, maar blijkt ook net wat robuuster. De hogere IP-waarde is sowieso te prefereren zeker wanneer je je realiseert dat zweet in tegenstelling tot een regenwater naast vocht ook zout, zuren en enzymen bevat dat elektronische onderdelen kan aantasten én daardoor het eenmaal in kleine openingen minder makkelijk verdampt. Dan is het fijn om te weten dat deze hoofdtelefoon beter bestand is tegen vocht en vuil dan Audio-Technica.

Voor mij is het dan ook duidelijk: tussen de twee hoofdtelefoons biedt Shokz de beste combinatie van draagcomfort, geluidskwaliteit, veiligheid én duurzaamheid.

Bronnen:

HOorzaken – Werking van het oor
Hoorwijzer – Werking oor
HOorzaken – Beengeleidingshoortoestellen
Hosoi, H., Nishimura, T., Shimokura, R., & Kitahara, T. (2019). Cartilage conduction as the third pathway for sound transmission. Auris Nasus Larynx, 46(2), 151–159. https://doi.org/10.1016/j.anl.2019.01.005
Audio-Technica – ATH CC500BT2
Shokz – OpenRun Pro 2