Omgevingsgeluid gevaar voor gezondheid

Dat omgevingsgeluid ons flink kan hinderen is algemeen bekend. Minder bekend is dat geluidsoverlast ook een gevaar voor onze gezondheid vormt. Te veel herrie in onze omgeving kan leiden tot stress en ook slaapgebrek. Dat kan op zijn beurt weer de oorzaak zijn van een hoge bloeddruk en uiteindelijk ook tot hart- en vaatziekten leiden. Daar gaan ook flink wat mensen per jaar aan dood. De nadelige effecten doen zich al voor bij vrij lage geluidsniveaus volgens de Wereldgezondheids- organisatie (WHO). Het RIVM concludeert dat de huidige Nederlandse geluidsnormen achterhaald zijn. Hartaandoeningen treden volgens het RIVM al op bij lagere geluidsniveaus dan eerder werd gedacht. De organisatie wil voorkomen dat er, zoals nu veelal het geval is, lange tijd zit tussen het verschijnen van nieuwe kennis en de implementatie ervan in de wet- en regelgeving.

Strengere richtlijnen voor omgevingsgeluid

Voorbij denderende treinen, het geraas van een snelweg en het gebulder van een vliegtuig dat laag overkomt. In ons kleine land is aan omgevingsgeluid nauwelijks te ontsnappen. Juist dit omgevingsgeluid is flink ongezond zegt de WHO. De organisatie is in 2018 met strengere richtlijnen voor lawaai gekomen.

Stressreacties door lawaai

Lawaai kan typische stressreacties te weeg brengen. Zo blijkt onze bloeddruk te stijgen, worden onze pupillen groter en er treden veranderingen op in ons hormonale systeem. Hierdoor vertonen ook onze hersenen een verhoogde activiteit en neemt de spierspanning van ons lichaam toe en er wordt meer glucose in het bloed afgescheiden. Naast de toename van activiteit kunnen er ook bepaalde lichamelijke functies afnemen. Zo kan de maag- en darmfunctie minder worden. Dergelijke effecten zijn ook aangetroffen bij werknemers die gedurende een aantal jaar in lawaai werkten. Zij bleken niet alleen een hogere bloeddruk te hebben, ook werden er afwijkingen in het hartritme en in de bloedsamenstelling gevonden.

Omgevingsgeluid gevaar voor gezond

Niet alleen lawaai op de werkplek maar ook omgevingslawaai kan uiteindelijk tot gezondheidsklachten leiden. Zo blijken bewoners in de buurt van luchthavens vaker onder behandeling te staan voor hoge bloeddruk en ook hartklachten. Niet alleen de lichamelijke reacties van het lawaai zelf kan tot gezondheidsklachten leiden. Storend omgevingslawaai kan ons ook onze slaap verstoren. Ook dat kan op lange termijn nadelige gevolgen hebben voor onze gezondheid.

Negatieve gezondheidseffecten reeds bij lagere geluidsniveaus

In de jaren negentig van de vorige eeuw werd gedacht dat de negatieve gezondheidseffecten van omgevingslawaai pas bij zo’n 70 dB zouden optreden. De WHO geeft in hun rapport uit 2018 aan dat deze negatieve effecten al veel eerder kunnen optreden en wel reeds bij 53 dB. Geluid van treinverkeer zou al vanaf 54 decibel schadelijk voor onze gezondheid zijn. Voor vliegtuigen en windmolens ligt de grens met 45 dB nog een flink stuk lager. Dat betekent dat de maximale geluidsniveaus voor geluid van weg- en railverkeer die in de Nederlandse wet- en regelgeving voor omgevingsgeluid zijn opgenomen, minder bescherming bieden tegen het optreden van ernstige effecten door geluid dan eerder gedacht.

Ziektelast door omgevingsgeluid

Uit een rapport van het RIVM van dit jaar blijkt dat wegverkeer de grootste ziektelast veroorzaakt. 950.000 mensen hebben ernstige hinder van wegverkeer en 540.000 mensen ondervinden ernstige slaapverstoring erdoor. Zo’n 800.000 mensen ondervinden hinder van verkeer in steden.

Geluid wegverkeer zorgt voor 750 mensen met hartziekte per jaar

Het RIVM schat in dat er zo’n 750 mensen per jaar een coronaire hartziekte krijgt door geluidsoverlast van het wegverkeer. Naar schatting sterven er maximaal 115 mensen per jaar aan deze hartaandoening. De omvang van de ziektelast veroorzaakt door geluid van rail- en vliegverkeer ligt lager. Dat komt omdat daar ook veel minder mensen hinder van ondervinden. Van treinen ondervinden zo’n 100.000 mensen en van vliegtuigen zo’n 260.000 mensen geluidsoverlast. De grootste ziektelast komt voor bij personen die worden blootgesteld aan geluidsniveaus tussen 45 en 55 dB (Lden). Coronaire hartziekten treden dus op bij lagere geluidsniveaus dan eerder werd gedacht. Volgens het RIVM is dit inzicht nieuw.

Derde huizen in Nederland op te lawaaiige plek

Volgens de onderzoeksredactie van RTL Nieuws staat ruim een derde van de huizen in Nederland volgens de geadviseerde normen van de WHO op een te lawaaiige plek.

WHO-richtlijnen omgevingsgeluid zijn slechts adviezen

De richtlijnen van de WHO zijn bedoeld om mensen beter te beschermen tegen schadelijke gezondheidseffecten door geluid. De WHO-richtlijnen voor omgevingsgeluid zijn slechts adviezen. Ze zijn bedoeld als hulpmiddel voor beleidsmakers en andere professionals om daarmee ervoor te zorgen dat zij gezondheid beter meenemen in het geluidbeleid. Het zijn dus geen normen of wettelijke waarden. Het zal niet verbazen dat bij de gehanteerde Nederlandse normen ook economische afwegingen een rol spelen en natuurlijk het belang van ruimtelijke inrichting zoals de bouw van huizen en de aanleg van wegen en spoorlijnen.

RIVM: Geluidsnormen omgevingsggeluid zijn achterhaald

Het RIVM concludeert in een eerder rapport uit 2018 dat de huidige Nederlandse geluidsnormen achterhaald zijn. De organisatie adviseert in het rapport dat de gebieden rond overlastgevende geluidsbronnen beter in beeld moeten worden gebracht door het kabinet. Dit vanwege de ernstig ervaren hinder en verstoringen van de slaap bij omwonenden. De organisatie vindt dat er gerichte maatregelen nodig zijn om de geluidsoverlast te verminderen.
In het rapport van 2021 zegt het RIVM te willen onderzoeken wat de gevolgen zijn van de nieuwe opgedane inzichten voor Nederlandse situatie. Daarbij wil de organisatie voorkomen dat er, zoals nu het geval is, lange tijd zit tussen het verschijnen van nieuwe kennis en de implementatie ervan in de wet- en regelgeving.

Lees ook: