Muziektherapie en muziek kunnen stress tegengaan
Muziek en muziektherapie kunnen stress tegengaan. Dat blijkt uit promotieonderzoek van Martina de Witte. Van muziek(-maken) kunnen we ons gelukkig, enthousiast, opgewekt, ontspannen, verbonden, maar ook somber en alleen gaan voelen. Aan de beïnvloeding van muziek op onze stemming kunnen meerdere factoren bijdragen. Zo spelen de lichamelijke reacties die zich voordoen tijdens het luisteren of maken van muziek een belangrijke rol, maar ook de gedachten en de gekoppelde herinneringen die de muziek oproept. Muziektherapie maakt van deze inzichten gebruik om ervoor te zorgen dat cliënten zich minder angstig, nerveus of rusteloos gaan voelen.

Fysiologische invloed muziek
Muziek heeft invloed op ons activatieniveau. Wanneer we tijdens het sporten de muziek harder zetten, voelen we ons actiever en fitter. Onze bloeddruk stijgt, onze hartslag gaat omhoog en de hormoonspiegels veranderen. We raken meer (positief) geprikkeld en het helpt ons op dat moment bij het leveren van de gewenste prestatie. Er is sprake van stress die positief uitpakt. Wanneer er zo’n sterke fysiologische verandering optreedt, terwijl we ons in rust bevinden en niet lichamelijk actief zijn, kunnen we ons daardoor onprettig gaan voelen. Dat kan zich voordoen wanneer we ons angstig, rusteloos of nerveus voelen. Er is dan sprake ook sprake van stress, alleen die heeft nu een negatieve impact.
Martina De Witte: “Muziektherapie is een laagdrempelige therapie om stress te verminderen. Dat kan door naar muziek te luisteren, samen muziek te spelen of te zingen. Zeker het maken van muziek is een bijzonder effectief middel om het arousalniveau van cliënten te verlagen. Het samen beleven van de energie van muziek geeft een positief gevoel. Dat heeft het grootste effect op stressreductie.”
Wanneer stress langdurig aanhoudt kan dat ongezond zijn. We kunnen er lichamelijke maar ook psychische problemen door krijgen. Zo kan langdurige stress op termijn tot hart- en vaatziekten leiden, we kunnen er overspannen door raken of in een burn-out door terecht komen. Ook kan het tot een depressie en/of angststoornis leiden. Dat kan ervoor zorgen dat mensen naar de fles grijpen of rustgevende medicatie gaan gebruiken. Zowel aan drank als rustgevende medicatie zitten nadelen en kunnen beide verslavend zijn. Psychologische hulp waarbij een therapeut bijvoorbeeld cognitieve gedragstherapie, ontspanningsoefeningen of mindfulness inzet, is dan een gezondere optie.
Luisteren naar muziek en muziektherapie effectief in te zetten bij stress
De overzichtsstudie die onderdeel uitmaakte van het promotieonderzoek van Martina de Witte laat zien dat zowel muziekluisteren als muziektherapie effectief in te zetten zijn bij stress. Bij muziektherapie kan de muziektherapeut de cliënt helpen negatieve gevoelens en gedachten om te buigen naar positievere door middel van het samen beleven of maken van muziek.
Muziektherapie
Muziektherapeuten die werkzaam zijn binnen de geestelijke gezondheidszorg zetten muziek bijvoorbeeld in om patiënten bij hun emoties en herinneringen te laten komen om vervolgens daarmee aan het werk te gaan. Veelal wordt daarbij muziek uitgezocht die past bij de stemming van de patiënt. Ook kan een therapeut door middel van muziektherapie de patiënt meer bewust te maken wat er in zijn of haar lichaam voordoet en kan muziektherapie ingezet worden bij het verminderen van stress. Dat kan door patiënten naar muziek te laten luisteren maar ook door ze muziek te laten maken of te zingen.

Muziektherapeut Martina de Witte die onderzoeker en docent is bij de opleiding Vaktherapie van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen zegt daar het volgende over: “Studenten die de opleiding tot muziektherapeut volgen doen niet alleen psychologische en medische kennis op, maar leren ook hoe zij muzikaal improviseren op bijvoorbeeld de gitaar of piano.” De Witte vervolgt: “Door het verhogen van het tempo en het volume van de muziek kunnen muziektherapeuten het spanningsniveau bij cliënten opbouwen, om deze daarna weer af te bouwen. Cliënten leren zo het verschil kennen tussen een hoog en laag spanningsniveau. Het genre dat gebruikt wordt, maakt niet zoveel uit. De muziektherapeut kan de patiënt ook ritmes laten drummen. Er kan dan begonnen worden met een heel snel gedreven ritme, om later over te gaan op een rustiger ritme.”
Muziektherapie effectief en kostenvriendelijk
Muziek blijkt een goed en kostenvriendelijk middel om lichamelijke effecten van stress zoals verhoogde bloeddruk, hartslag en hormoonspiegels weer te verlagen. Daarmee is ook het door de patiënt ervaren stressniveau te verminderen. Martina de Witte concludeert in haar proefschrift dat muziektherapie een effectieve methode is om stress gerelateerde symptomen te verminderen. De Witte: “Binnen de geestelijke gezondheidszorg wordt muziektherapie steeds vaker ingezet. Daarbij rees de vraag of de therapie ook daadwerkelijk werkzaam is. Uit ons onderzoek blijkt nu dat dat ook zo is. Daarmee is er ook een manier om stress te verminderen die minder nadelige effecten heeft dan rustgevende medicatie.” Wel is het volgens de wetenschappers die aan het onderzoek meewerkten nodig om vervolgonderzoek te doen. Daarmee kan duidelijk worden wat binnen de therapie precies werkt en zorgt voor de stressvermindering. Zo is er ook gestandaardiseerde werkwijze te komen.
Muziektherapie laagdrempelig
Martina De Witte: “Muziektherapie is een laagdrempelige therapie om stress te verminderen. Dat kan door naar muziek te luisteren, samen muziek te spelen of te zingen. Zeker het maken van muziek is een bijzonder effectief middel om het arousalniveau van cliënten te verlagen. Het samen beleven van de energie van muziek geeft een positief gevoel. Dat heeft het grootste effect op stressreductie.”

Bronnen:
Martina de Witte, Anouk Spruit, Susan van Hooren, Xavier Moonen & Geert-Jan Stams (2020) Effects of music interventions on stress-related outcomes: a systematic review and two meta-analyses, Health Psychology Review, 14:2, 294-324, DOI: 10.1080/17437199.2019.1627897
Op de website van de Universiteit van Amsterdam is het proefschrift te lezen
Geef een reactie